Πριν από μερικές ημέρες έτυχε να βρεθώ σε μια εκδήλωση, όπου ήταν παρών και ο επικεφαλής μιας από τις -πολλές, είναι αλήθεια- Ανεξάρτητες Αρχές που εδώ και κάμποσα χρόνια έχουν "ξεφυτρώσει". Σε κάποιο διάλειμμα, μας σύστησε κοινός γνωστός και πιάσαμε την κουβέντα. Το ένα έφερε το άλλο, και σε κάποια φάση τον ρώτησα ποια γνώμη έχει για την "επίθεση" που η κυβέρνηση έχει εξαπολύσει εναντίον διαφόρων Ανεξαρτήτων Αρχών, με αφορμή την παραίτηση των μελών της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα. Ομολογώ ότι η απάντησή του με σόκαρε: μου είπε ότι αισθάνεται μάλλον άβολα, καθώς θεωρεί ότι η ύπαρξη όλων αυτών των Ανεξαρτήτων Αρχών δείχνει σοβαρή δυσλειτουργία θεσμών και δομών της Πολιτείας. "Ερχόμαστε να κάνουμε τη δουλειά που θα έπρεπε να κάνει από μόνο του το ίδιο το Κράτος, και αυτό δεν είναι καλό", μου είπε με -κατά το μάλλον ή ήττον- στενοχωρημένο ύφος.
Ομολογώ ότι η απάντησή του με προβλημάτισε πολύ. Από τη μία, υπάρχουν Ανεξάρτητες Αρχές που παράγουν σημαντικό έργο το οποίο επιδρά θετικά στις σχέσεις του πολίτη με το Κράτος. Ο Συνήγορος του Πολίτη, ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης, η Αρχή Διασφάλισης της Ασφάλειας των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ), η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, είναι "οργανισμοί" για τους οποίους είχα την αίσθηση ότι είναι χρήσιμοι. Και είναι χρήσιμοι, αλλά διότι το Κράτος δεν μπορεί ή δεν θέλει να επιτελέσει μέσω των δικών του δομών το έργο τους. Η διαφθορά στο Δημόσιο προκαλεί μεγάλη καχυποψία για το αν μπορεί να τιμωρηθεί ένας επίορκος δημόσιος υπάλληλος. Η κομματικοποίηση στους Δήμους τους καθιστά ανεξέλεγκτους. Και ούτω καθεξής, οπότε οι Ανεξάρτητες Αρχές έρχονται να κλείσουν τις τρύπες που η Πολιτεία αφήνει στη λειτουργία της.
Από την άλλη, ειλικρινά ποτέ δεν κατάφερα να καταλάβω το λόγο ύπαρξης Ανεξαρτήτων Αρχών, όπως η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ), η Επιτροπή Ανταγωνισμού και κάμποσες άλλες, δεδομένου ότι, για τους τομείς με τους οποίους ασχολούνται, υπάρχουν πολύ ισχυρές κρατικές δομές ελέγχου και ρυθμίσεων. Άσε που όλες αυτές οι Ανεξάρτητες Αρχές, πέραν του ότι η "ανεξαρτησία" τους πολλές φορές ελέγχεται, μου φέρνουν στο μυαλό τη φράση του Ιουβενάλιου "Quis custodiet ipsos custodes?", δηλαδή, "Ποιος θα ελέγξει τους ελεγκτές;" (δείτε τη στάση π.χ. της ΡΑΕ στις πρόσφατες αυξήσεις της ΔΕΗ). Όπως μου έλεγε πρόσφατα φίλος δικηγόρος με καλές γνώσεις επί των Ευρωπαϊκών θεμάτων, η ιστορία με τις Ανεξάρτητες Αρχές ξεκίνησε με μεγάλη ένταση από την Ε.Ε., η οποία ίδρυσε ή ενθάρρυνε την ίδρυση τέτοιων οργανισμών, προκειμένου να ασκεί έλεγχο ως προς την εφαρμογή του ευρωπαϊκού Δικαίου από τις διάφορες χώρες-μέλη.
Τελικά, έχω την αίσθηση ότι οι Ανεξάρτητες Αρχές είναι καλές ως συμπληρωματικές δομές ελέγχου σε κράτη που λειτουργούν κανονικά. Όμως, σε ένα κράτος όπως το Ελληνικό, ακόμα και τις καλύτερες προθέσεις να έχεις, αργά ή γρήγορα πέφτεις πάνω σε τοίχο (δείτε π.χ., πού έχουν γραμμένες τις παρατηρήσεις του Συνηγόρου του Πολίτη οι περισσότεροι εν αδίκω Δήμοι). Εν ολίγοις, ας φτιάξουμε (...λέμε τώρα) πρώτα το Κράτος, και μετά μπορούμε να φτιάξουμε όσες Ανεξάρτητες Αρχές θέλουμε. Και μετά ξύπνησα...
Ομολογώ ότι η απάντησή του με προβλημάτισε πολύ. Από τη μία, υπάρχουν Ανεξάρτητες Αρχές που παράγουν σημαντικό έργο το οποίο επιδρά θετικά στις σχέσεις του πολίτη με το Κράτος. Ο Συνήγορος του Πολίτη, ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης, η Αρχή Διασφάλισης της Ασφάλειας των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ), η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, είναι "οργανισμοί" για τους οποίους είχα την αίσθηση ότι είναι χρήσιμοι. Και είναι χρήσιμοι, αλλά διότι το Κράτος δεν μπορεί ή δεν θέλει να επιτελέσει μέσω των δικών του δομών το έργο τους. Η διαφθορά στο Δημόσιο προκαλεί μεγάλη καχυποψία για το αν μπορεί να τιμωρηθεί ένας επίορκος δημόσιος υπάλληλος. Η κομματικοποίηση στους Δήμους τους καθιστά ανεξέλεγκτους. Και ούτω καθεξής, οπότε οι Ανεξάρτητες Αρχές έρχονται να κλείσουν τις τρύπες που η Πολιτεία αφήνει στη λειτουργία της.
Από την άλλη, ειλικρινά ποτέ δεν κατάφερα να καταλάβω το λόγο ύπαρξης Ανεξαρτήτων Αρχών, όπως η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ), η Επιτροπή Ανταγωνισμού και κάμποσες άλλες, δεδομένου ότι, για τους τομείς με τους οποίους ασχολούνται, υπάρχουν πολύ ισχυρές κρατικές δομές ελέγχου και ρυθμίσεων. Άσε που όλες αυτές οι Ανεξάρτητες Αρχές, πέραν του ότι η "ανεξαρτησία" τους πολλές φορές ελέγχεται, μου φέρνουν στο μυαλό τη φράση του Ιουβενάλιου "Quis custodiet ipsos custodes?", δηλαδή, "Ποιος θα ελέγξει τους ελεγκτές;" (δείτε τη στάση π.χ. της ΡΑΕ στις πρόσφατες αυξήσεις της ΔΕΗ). Όπως μου έλεγε πρόσφατα φίλος δικηγόρος με καλές γνώσεις επί των Ευρωπαϊκών θεμάτων, η ιστορία με τις Ανεξάρτητες Αρχές ξεκίνησε με μεγάλη ένταση από την Ε.Ε., η οποία ίδρυσε ή ενθάρρυνε την ίδρυση τέτοιων οργανισμών, προκειμένου να ασκεί έλεγχο ως προς την εφαρμογή του ευρωπαϊκού Δικαίου από τις διάφορες χώρες-μέλη.
Τελικά, έχω την αίσθηση ότι οι Ανεξάρτητες Αρχές είναι καλές ως συμπληρωματικές δομές ελέγχου σε κράτη που λειτουργούν κανονικά. Όμως, σε ένα κράτος όπως το Ελληνικό, ακόμα και τις καλύτερες προθέσεις να έχεις, αργά ή γρήγορα πέφτεις πάνω σε τοίχο (δείτε π.χ., πού έχουν γραμμένες τις παρατηρήσεις του Συνηγόρου του Πολίτη οι περισσότεροι εν αδίκω Δήμοι). Εν ολίγοις, ας φτιάξουμε (...λέμε τώρα) πρώτα το Κράτος, και μετά μπορούμε να φτιάξουμε όσες Ανεξάρτητες Αρχές θέλουμε. Και μετά ξύπνησα...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου