Το μυαλό του νεοέλληνα

Όταν ήμανε μικρός και πρωτοάρχισα να χρησιμοποιώ τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς (ακόμα θυμάμαι τα ξύλινα βαγόνια στον ηλεκτρικό και τα παλιά λεωφορεία Βόλβο...), λόγω που οι γονείς μου μου έμαθαν καλούς τρόπους, άμα έμπαινει ηλικιωμένος στο βαγόνι ή στο λεωφορείο και δεν είχε θέση, σηκωνόμουν και τους την παραχωρούσα. Αυτό κράτησε για μερικά χρόνια, μέχρι που ήλθε το satori, και σταμάτησα να σηκώνομαι, που ο άλλος να είναι ετοιμοθάνατος, που λέει ο λόγος.

Το περί ου ο λόγος satori ήλθε σταδιακά μέσα σε διάστημα μερικών ημερών: άρχισε όταν, ένα βράδυ, εξοντωμένος από σχολείο και φροντιστήριο, γύρναγα σπίτι με τον ηλεκτρικό. Είχε κόσμο και γενικώς δεν υπήρχαν κενές θέσεις. Κοτσωνάτος γέροντας μπήκε στο βαγόνι, διαπίστωσε ότι δεν θα μπορούσε να βολέψει την κωλάρα του και, με ύφος χιλίων παρεξηγημένων καρδιναλίων, μπαστακώθηκε από πάνω μου κι άρχισε να μουρμουράει, αρκετά δυνατά, ώστε να τον ακούω, για τη νέα γενιά που δε σέβεται τίποτα, που δεν έχει τρόπος και τα συναφή. Το παραμύθι κράτησε για δύο (2) στάσεις, οπότε και ο μάγκας κατέβηκε από το τραίνο.

Η αποκάλυψη ολοκληρώθηκε λίγες μέρες αργότερα, όταν επιχειρώ να κατέβω από το τρένο στην Ομόνοια για να πάω στο φροντιστήριο -ήταν στη Σκουφά. Πριν καν προλάβω να βγω από το βαγόνι, γηραιά κυρία, η οποία με μάτι γερακιού έχει σταμπάρει κενή θέση, χυμά ως Αλέξανδρος Νιέφσκι μες στο βαγόνι, κραδαίνοντας εν είδει δόρατος μεγάλη τσάντα, την οποία και καρφώνει στην, εχμ, "οικογένειά" μου. Προφανώς έχασα τη στάση: ο πόνος ήταν τόσο οξύς που διπλώθηκα σα σουγιάς. Η κυρία, από την άλλη, πανευτυχής που βρήκε να καθήσει, ούτε που μου έριξε βλέμμα. Πάλι καλά, θα μπορούσε, εσκεμμένα αυτή τη φορά, να με κοπανήσει που δεν είχα κάνει εγκαίρως στην άκρη για να μπει και να αράξει -κι αυτή- την κωλάθρα της.

Αυτές τις δύο ιστορίες τις θυμάμαι κάθε φορά (δηλαδή, καθημερινά) που χρησιμοποιώ ηλεκτρικό, προαστιακό ή μετρό. Την ώρα, δηλαδή, που ετοιμάζομαι να κατέβω στη στάση μου και δεκάδες άλλα λυκόρνεα -πλέον κάθε ηλικίας- στέκονται μπροστά στις πόρτες, έτοιμα να χυμήξουν μέσα στα βαγόνια και να πιάσουν θέση, εμποδίζοντας ενεργά την έξοδο από το τραίνο. Στην Αττική, δε, και στο Μοναστηράκι συμβαίνει το εξής ημιπαραφρονημένο: όσοι περιμένουν στην αποβάθρα, ξέρουν ότι το τραίνο θα αδειάσει, αφού εκεί τελειώνει το δρομολόγιο. Παρά ταύτα, στέκονται ακριβώς μπροστά στην πόρτα και, μάλιστα, οι περισσότεροι προσπαθούν να μπουν στα βαγόνια πριν οι επιβάτες καταφέρουν να αποβιβαστούν.

Σε γενικές γραμμές, δεν θεωρώ τον εαυτό μου πολυταξιδεμένο: ωστόσο, αυτό το πράγμα δεν το έχω δει πουθενα. Αυτή την παντελή αδιαφορία -όχι για το καλό του συμπολίτη/συνεπιβάτη/συνανθρώπου, αλλά- για την κοινή λογική. Αυτή τη νοοτροπία "μόνο εγώ να βολευτώ και όλοι οι άλλοι να γαμηθείτε". Αυτόν τον φριχτό εαυτουλισμό, ο οποίος ισοπεδώνει κάθε κανόνα συμπεριφοράς και συμβίωσης στο πλαίσιο μιας κοινωνίας. Γιατί τα γράφω όλα αυτά; Διότι, νομίζω, αντικατοπτρίζουν πλήρως γιατί φθάσαμε εκεί που φθάσαμε και γιατί είναι πολύ δύσκολο να βγούμε από το βάλτο.

Διότι, όταν κάποιος συνειδητά ισοπεδώνει απλούς, βασικούς κανόνες ανθρώπινης συμπεριφοράς, δεν μπορείς να έχεις την απαίτηση να συνειδητοποιήσει τις δύσκολες έννοιες της συλλογικής προσπάθειας και του κοινού συμφέροντος. Της πραγματοποίσης θυσιών και αγώνων σε συλλογικό επίπεδο. Αρκείται στη λογική "εγώ να τη σκαπουλάρω και όλοι οι άλλοι να γαμηθούν". Γι' αυτό και δεν ελπίζω σε πολλά. Το μυαλό του νεοέλληνα δεν με αφήνει...

Υ.Γ.: εγώ αναφέρθηκα στα "μικρά". Για τα πιο μεγάλα, δείτε τον Ανέστη και το Ελληνάκι.

Υ.Υ.Γ.: η φωτό είναι από το μετρό του Τόκιο.