The Atrocity Exhibition

Ο J. G. Ballard, ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς των τελευταίων πέντε δεκαετιών, πέθανε στις 19 Απριλίου, μετά από μακρύ διάστημα μάχης με τον καρκίνο. Αν και έχει γίνει γνωστός κυρίως για το (αυτοβιογραφικό) βιβλίο του "Empire Of The Sun", το οποίο μετέτρεψε σε ταινία ο Spielberg, ο Ballard αφήνει πίσω του ένα εκπληκτικό έργο, το οποίο, κατά την άποψή μου, θα πρέπει να θεωρείται ως ενιαίο (πολύς κόσμος χωρίζει την εργοβιογραφία του Ballard σε δύο φάσεις: την περίοδο της επιστημονικής φαντασίας και την "άλλη" περίοδό του, η οποία αρχίζει στα τέλη της δεκαετίας του '60), καθώς βασικά ζητήματα -αποξένωση του ανθρώπου από το περιβάλλον του, η επίδραση της τεχνολογίας και, γενικότερα, της εξέλιξης πάνω στη συμπεριφορά και στη δομή του κοινωνικού ιστού, κλπ- διαπερνούν σχεδόν συνολικά τα βιβλία του.

Κατά την άποψή μου, το "The Atrocity Exhibition" και η "τριλογία" του που αποτελείται από τα "Crash", "Concrete Island" και "High Rise" αποτελεί μια τόσο σημαντική κριτική προσέγγιση στο σύγχρονο αστικό περιβάλλον και στην επίδραση -παλλινδρομική- που έχει στον άνθρωπο, που θα έπρεπε να τοποθετείται μεταξύ των αριστουργημάτων του 20ου αιώνα και να είναι ευαγγέλιο για όλους μας. Πάντως, ως το τέλος, ο Ballard είχε μια τρομακτική ματιά πάνω στο τι συμβαίνει γύρω μας, είτε αυτό αφορούσε τα τεράστια εμπορικά κέντρα, είτε τα διάφορα βιομηχανικά πάρκα, είτε τα "κλειστά" resorts: ο Ballard θεωρούσε ότι τα πάντα, αργά ή γρήγορα, οδηγούν στην επιστρόφη του ανθρώπου σε πιο ενστικτώδεις, πιο βίαιες συμπεριφορές, αρχικά ως τρόπος καταπολέμησης του ennui και στη συνέχεια ως φυσική συνέπεια της κατάρρευσης ενός "αφύσικου" τρόπου ζωής.

Δεν είμαι φιλόλογος, οπότε δεν μπορώ να μιλήσω για τη λογοτεχνική αξία των έργων του. Ωστόσο, αυτό με κάνει να θρηνώ για την απώλεια του Ballard ήταν τα παγωμένα εγχειρίδια που καρφώνονταν στο μυαλό μου, κάθε φορά που διάβαζα ένα βιβλίο του: η ανελέητη ματιά του πάνω σε αυτό που ονομάζουμε "σύγχρονη ζωή" και το πόσο κοντά στην "καρδιά του σκότους" βρίσκονται οι "υπερβολές" της πλοκής των έργων του. Η φωνή του θα μου λείψει και ο κόσμος μας έγινε ποιο φτωχός με την απώλειά του...